بازشناسی شهرسازی و معماری اسلامی ایران با رویکردتئوری آشوب و قانون فازی (مطالعه موردی : شهر یزد، میبد، تبریز)

با نگرش به شهر‌های اسلامی در دوره‌های مختلف زمانی از اوایل اسلام تا اوایل دوره قاجار همواره متوجه می‌شویم پویایی1 فضا در شهر‌های گذشته مسلمانان، تفاوت اصلی آنها با فضای شهری دوره‌های قبل از اسلام و معاصر در ایران بوده که از طریق پیچید‌گی سازمان‌یافته حاصل شده، این پیچیدگی در یک سیستم باز اتفاق افتاده و اجزای آن (فراکتال‌ها) با یک منطقی در طی زمان‌های متمادی تکامل و رشد یافته، منجر به توسعه درونی در یک سیستم شهری شده‌اند که نظمی پنهان را در فضای آشوب شهری به همراه داشته‌اند. در بافت شهری گذشته‌، نظمی پنهان در فضای شهری، توسعه شهر را در حریمی مشخص سامان می‌داده و مشارکت‌های مردمی در تحقق این مهم نقش اصلی ایفا کرده است. همین موضوع از محوری‌ترین مباحث پایداری شهری است. این پژوهش سعی دارد با مطالعات اسنادی و تطبیقی‌، با رویکرد تئوری آشوب2(هندسه فراکتال، منطق فازی و فضای آشوب)، به عنوان یک تئوری سیستمیک، عوامل پویایی و پیچیدگی3، غیر خطی بودن، نظم پنهان و خودسازماندهی فضایی را -که از مشخصات یک فضای آشوب در یک سیستم زنده است- در هنجارهای شهری و معماری گذشته اسلامی از جمله قوانین خصوصی‌گرایی و دولتی و قوانین موروثی اسلامی بررسی کند تا با دستیابی به تعاریف مشخصی از انسجام و پیچیدگی، نظم پنهانی موجود در شهر‌های کهن، عدم یکپارچگی و نا هماهنگی شهر‌های معاصر را که در حریمی نامشخص رشد می‌یابند را بازشناسی کرده، درنهایت در راستای تحقق پایداری شهری و معماری، عامل رشد درون‌زا که ناشی از فرهنگ و جهان‌بینی ایرانی- اسلامی بوده و خود سازماندهی حاصله از مشارکت‌های مردم در تمام جنبه‌های زندگی شهری را که در یک سیستم زنده به فعالیت می‌پرداختند را به جای تخصص‌گرایی معرفی می‌کند.